De bouw van de nieuwe vloot voor de Nederlandse Defensie is een stip aan de horizon. “We hebben unieke kennis in huis die van grote toegevoegde waarde is voor de realisatie en instandhouding van de nieuwe onderzeeboten”, vertelt Bart. De afgelopen jaren heeft Nevesbu die specialistische onderzeebootexpertise nog verder uitgebouwd door nieuwe jonge en ervaren mensen aan te nemen die zich hoofdzakelijk met onderzeeboten hebben beziggehouden. Dit omvat enerzijds het verrichten van innovatieve studies, zoals het conceptontwerp van een volledig elektrische onderzeeboot. Anderzijds hebben collega’s ervaring opgedaan in projecten en zijn masterclasses submarine design georganiseerd om bekend te raken met alle principes van het ontwerpen van onderzeeboten. “Onderzeeboottechniek is een niche. Het behouden en uitbouwen van onze kennis op dit gebied, en het klaarstomen van onze medewerkers voor de nieuwe onderzeeboten, is de afgelopen jaren een belangrijke focus geweest. Ook om te kunnen zeggen: 'in Nederland is Nevesbu dé partij waar je op onderzeebootgebied niet omheen kan.' Daar ben ik van overtuigd.”

Die diepgewortelde kennis zit hem in de decennialange ervaring. Al sinds de oprichting in 1935 werkt Nevesbu continu aan onderzeeboten voor de Nederlandse en buitenlandse marines. Op dit moment werkt Nevesbu, naast de instandhouding van de Walrusklasse, in vier landen aan nieuwbouw, instandhouding en modificaties van onderzeeboten. Maar wat houdt die specifieke kennis precies in en hoe passen we dat toe binnen projecten?
 

Als het gaat om ontwerp en integratie van onderzeeboten, kunnen we de expertise van Nevesbu opdelen in nieuwbouw, instandhouding en modificatie. Ook wordt Nevesbu door verschillende landen gevraagd voor advies op het gebied van zeewaardigheid.

Bart: “We adviseren landen die nieuwe onderzeeboten willen aanschaffen of bestaande boten willen modificeren, en helpen ze met het beoordelen van de aangeboden ontwerpen. Dat we die autoriteit hebben, vind ik een groot compliment voor Nevesbu. Het zegt iets over hoe men naar ons kijkt.”

De voornaamste ontwerpvoorwaarde voor een onderzeeboot is dat alles in balans moet zijn. Meer nog dan bij andere type boten. De warmte, energie en ruimtebalans moet perfect zijn. “Dat komt heel nauw”, weet Bart. “Het is aan ons om te beoordelen of die balans er ook echt is. Dat is ontzettend interessant werk.”

Ook qua engineering moet die balans er altijd zijn. Complex, want een onderzeeboot bestaat uit minstens een half miljoen onderdelen. Ter vergelijking: een passagiersvliegtuig heeft zo'n 100.000 onderdelen. “Als je ergens ruimte nodig hebt, gaat dat altijd ten koste van iets anders. Eén element veranderen, hoe klein ook, geeft een domino-effect op een onderzeebootontwerp. Alles moet kloppen. En dat in een ruimte die voor de volle honderd procent wordt benut. Er is geen centimeter ontwerpruimte over.”

Die extreme balans geeft gelijk aan hoe complex modificaties aan onderzeeboten zijn. Want iets veranderen op een onderzeeboot, heeft meteen invloed op het volledige ontwerp. “Als je bijvoorbeeld een periscoop zou moeten vervangen, dan zal die periscoop niet precies even groot en zwaar zijn als degene die vervangen wordt. Dat betekent dat je continu naar de gehele boot moet kijken om een modificatie door te voeren.”

De hamvraag is: waarom komt het ontwerp of het doorvoeren van modificaties juist bij een onderzeeboot zo nauw? Het antwoord is duidelijk: een onderzeeboot moet muisstil zijn. “Dat is een van de belangrijkste eisen: hij moet niet te detecteren zijn. Anders kan hij zijn taken niet uitvoeren”, vervolgt Bart. “Alles moet stil zijn. Dat betekent dat er hoge eisen aan apparatuur en de integratie daarvan worden gesteld. Het mag geen geluid uitstralen, het moet schokproef zijn en de huid van een onderzeeboot mag niet in direct contact staan met equipment, anders straalt ook dat weer geluid uit.” Onderzeeboten worden zo ontworpen dat ze heel lang zonder ondersteuning kunnen opereren, want anders worden ze detecteerbaar. Ze worden redundant uitgevoerd. Dat wil zeggen: wanneer systeem A uitvalt, kan systeem B het opvangen. Zelfs als een onderzeeboot serieuze schade heeft opgelopen tijdens een missie, kan hij nog ongezien blijven. Niet alleen de apparatuur, ook de vorm en het materiaal van een onderzeeboot spelen een grote rol om niet gedetecteerd te worden. Een onderzeeboot moet zich zo soepel en geruisloos mogelijk onder water bewegen, zodat hij weinig geluid maakt en zo min mogelijk geluid weerkaatst en niet door sonarapparatuur gelokaliseerd wordt.

Samen met een kennisinstituut en industriepartners verricht Nevesbu ontwikkelingswerk op het gebied van de echodoelsterkte van onderzeeboten. Het R&D-programma is gericht op zogenaamde 'echodoelsterktereductie': het mitigeren van geluidsweerkaatsing (echo) wanneer een sonar wordt toegepast om een onderzeeboot te vinden.

“Dit zijn grote stappen die we zetten”, meent Bart. “Het gaat om de bekleding en materiaalgebruik van onderzeeboten. In dit R&D-programma ontwikkelen en integreren we samen met partners materialen die ervoor zorgen dat geluid wordt geabsorbeerd en niet in dezelfde richting wordt weerkaatst.” Nevesbu zit al jaren in dit programma en is hier ook de komende jaren, met een aanzienlijke club specialisten, zoet mee. “De heilige graal is als een onderzeeboot volledig stil en onvindbaar is. Dit is nooit helemaal mogelijk, want een onderzeeboot heeft machines en pompen nodig om te kunnen werken. Maar we kunnen wel zo dichtbij mogelijk komen. Met dit programma onderzoeken we hoe.” Met name de kennis die wordt opgedaan en gedeeld, is waardevol voor Nevesbu en de andere aangesloten partijen. Kennisontwikkeling dus.

Alles bij elkaar zorgt de expertise en de intensieve kennisvergaring (zoals in samenwerking met kennisinstituten) ervoor dat Nevesbu een unieke positie in Nederland inneemt op het gebied van onderzeeboottechniek. Zo wordt Nevesbu door de Zeewaardigheidsautoriteit (onderdeel van Defensie) gevraagd om te ondersteunen bij het oplossen van vraagstukken over de zeewaardigheid van onderzeeboten. Bart: “Het zegt veel over ons dat wij worden gevraagd om daarover te adviseren. Bij de nieuwe vloot willen we ook die rol spelen. Dat als er een vraag komt, wij die kunnen beantwoorden omdat we deze niche-kennis hebben. We moeten en willen dé kennispartij zijn.”

Volgend jaar wordt duidelijk wie de nieuwe onderzeebootfamilie mag gaan bouwen. Bart is er zeker van dat Nevesbu een rol gaat spelen, in navolging van de Walrusklasse. “Naast ontwerpen, leveren we ook de kennis die nodig is voor de instandhouding en modificaties van een betrouwbare en geavanceerde vloot. Dat is ook voor Nederland goed. Nevesbu hoopt dat er snel een volgend stadium in het project bereikt wordt. Dat is goed voor de Marine en goed voor de industrie. Nevesbu is er klaar voor!”